द्राक्ष वेल व निगेटिव्ह चार्ज: भाग १७

द्राक्ष बागेस संतुलित मात्रेत खते वापरणे फायद्याचे ठरते, या साठी नियमित माती परिक्षण, पाणी परिक्षण व काडी देठ इत्यादी परिक्षण करूनच खंताचे नियोजन करणे गरजेचे आहे, अनेक शेतकरी शेंडा वाढ व भरपुर कॅनाॅपी साठी युरिया, अमोनियम नायट्रेट, युरिया फाॅस्फेट खतांचा अती प्रमाणात  वापर करत आहेत, त्यामुळे घडात साखर न भरण्याची नविनच समस्या तयार होत आहे, बहुतांश शेतकरी ऐन साखर (ब्रिक्स) भरायच्या वेळेस नत्र कमी करून पोटॅशियम ची मात्रा वाढविण्याचा प्रयत्न करतात, परंतू ऐन वेळी केलेल्या उपाययोजनेचा तितकासा उपयोग होत नाही, त्यासाठी नत्राचे नियंत्रण व पोटॅशियम चा वापर हा सुरवाती पासुनच नियोजन करावे लागेल. अलिकडील काळात द्राक्ष बागेत जमिनीत फाॅस्फरस ची कमतरता अनेक ठिकाणी जानवते आहे, ही तशी फारच गंभिर बाब बनत चालली आहे, 

मागील दोन वर्षात माझ्याकडे आलेल्या अनेक द्राक्ष बागेतील  माती नमुन्या मध्ये प्रयोगशाळेत परिक्षण केल्यानंतर फाॅस्फरस (स्फुरद) चे प्रमाण  हेक्टरी 10 किलोच्या खाली आलेले पहायला मिळाले आहे.  (एकूण नमुन्यापैकी 40 % नमुन्यात एवढे कमी फाॅस्फरस आढळले). वास्तविक पाहता द्राक्ष वेली साठी हे उपलब्ध फाॅस्फरस चे प्रमाण हेक्टरी 35 किलोच्या पुढे असायला हवे. अनेक मृदा तज्ञ मंडळी किंवा कृषी सल्लागार जमिनीत स्फुरद विरघळवणारे पिएसबी सारखे जिवाणू वापरण्याचा सल्ला देतात, कारण जमिनीत असनारे स्फुरद पीकाला सहसा सहज उपलब्ध होत नाही, अनेकदा रासायनिक खते मिस्त्र किंवा संयुक्त पद्धतीने दिली जातात व त्यातील स्फुरद इतर रासायनिक कनांसोबत संयोग होऊन क्लिष्ट संयुगावस्थेत जाते, अशा परिस्थितीत हे जिवाणू फायदेशीर ठरतात,  परंतू मातीतच स्फुरदाचे प्रमाण  अत्यल्प असल्यास हे जिवाणू फाॅस्फरस म्हणजेच स्फुरद तयार करू शकत नाहीत, स्फुरदाची पातळी वाढविण्या साठी राॅक फाॅस्फेट किंवा सिंगल सुपर फाॅस्फेट सारख्या खताचा वापर करणे जास्त फायदेशीर ठरते, सिंगल सुपर फाॅस्फेट कंपोष्ट किंवा सेंद्रिय खतांसोबत एकत्र मिसळून जमिनीत टाकल्यास सेंद्रिय खतामधिल नत्र व इतर अन्नद्रव्ये उपलब्धता अनेक पटीने वाढते. ऑक्टोबर छाटणी पुर्वी सेंद्रिय कंपोष्ट खतासोबत एकरी 250 ते 300 किलो सिंगल सुपर फाॅस्फेट एकत्र मिसळून मुळांच्या सानिध्यात दिल्यास सेंद्रिय घटकामधिल अन्नद्रव्ये द्राक्ष वेलीस मिळायला सहज सोपे होऊन जाते, जमिन अल्कली गुणधर्माची असल्यास (7.5 पिएच पेक्षा जास्त असल्यास) याच खतासोबत 40-50 किलो  बेंटोलाईट गंधक  वापरावे, (18 -20 %) म्हणजे पिएच थोड्याफार प्रमाणात  नियंत्रणात राहील.

लेखक-
मा.श्री.सुभाषचंद्र कराळे सर
संचालक, एस व्हि अ‍ॅग्रो सोल्युशन्स्